Een gesloten warmte-koudeopslagsysteem met 28 bronnen, 166 vierkante meter zonnepanelen en 93 vierkante meter zonneboilers. Met dit pakket aan duurzame maatregelen heeft CPO-stichting Nautilus de gemeente Amsterdam na moeizame onderhandelingen zover gekregen om af te zien van de verplichte afname van warm water van de stadsverwarming op het Zeeburgereiland.

De eerste paal gaat morgen de grond in van wooncomplex Nautilus, een project dat op meerdere fronten opzienbarend te noemen is. Het heeft als een van de weinige particuliere initiatieven gebruik gemaakt van de MGE-regeling van de gemeente Amsterdam, waarmee ontwikkelaars of corporaties tegen een sociale grondprijs woningen ontwikkelen en deze met een korting aanbieden aan de doelgroep van de regeling.

Het is ook het enige project op het Zeeburgereiland dat zich niet hoeft aan te sluiten op de stadsverwarming die de restwarmte van Centrale Diemen verspreidt. “We hebben hier eindeloos voor gelobbyd bij gemeenteraadsleden die uiteindelijk voor de ontheffing hebben gestemd”, vertelt bestuurslid Cas Bool van de stichting die verantwoordelijk was voor de eerste fase van het collectief particulier opdrachtgeverschap van Nautilus. “Maar helaas heeft het niet gewerkt als jurisprudentie. We krijgen bijna wekelijks telefoontjes van toekomstige bewoners van Zeeburgereiland die ook van deze verplichting af willen, maar bij hen houdt de gemeente voet bij stuk.”

De Diemercentrale is een gasgestookte elektriciteitscentrale die vroeger in bezit was van de gemeente Amsterdam en nu van Nuon is. De centrale verkoopt haar restwarmte in de vorm van stadsverwarming. De gemeente Amsterdam, die een commercieel belang heeft in de joint venture Westpoort Warmte, dat de opbrengsten van deze verkoop opstrijkt, heeft afname van het warme water verplicht bij nieuwbouw in verschillende Amsterdamse wijken.

Het argument daarbij luidt dat stadsverwarming alleen rendabel te maken is als iedereen meedoet. De praktijk leert echter dat dit lang niet altijd klopt: stadsverwarming is, ook als iedereen meedoet, bovengemiddeld duur. ‘Een eenvoudige schatting voor de financiële schade die de Nederlandse huishoudens met stadswarmte door de te hoge tarieven lijden, is dat zij over de laatste tien jaar 600 miljoen tot 1,7 miljard euro te veel voor hun warmte hebben betaald’, zo stelde vereniging Eigen Huis 12 november in een brief aan de Tweede Kamer. Als gevolg hiervan is half december de Warmtewet aangenomen, die stelt dat stadsverwarming niet meer mag kosten dan andere warmwatervoorzieningen. “Wij zouden afhankelijk van de ontwikkeling van de gasprijs in twintig jaar tussen de 7 ton en 1 miljoen euro te veel betalen, vergeleken met de investering in een eigen klimaatinstallatie”, aldus Bool.

“Bovendien, de investering in een netwerk voor stadsverwarming is zo groot, die heb je pas na tientallen jaren terugverdiend. Maar je weet helemaal niet of er op een dergelijke termijn nog elektriciteitscentrales nodig zijn. Er is een energietransitie aan de gang. En die gaat best snel. Het is bij een vergaand proces van decentralisatie in onze ogen héél vreemd om je op dit moment te verbinden aan een manier van energie opwekken die eigenlijk al niet meer van deze tijd is.”

Ondergrondse leidingen

De investering is zo groot, omdat stadsverwarming tot de burger komt via een netwerk van ondergrondse leidingen. Dat dient uitsluitend dit doel en wordt nergens anders voor gebruikt. Daarom betaalt de afnemer niet alleen voor het warme water – in feite een afvalproduct van de elektriciteitsopwekking – maar ook 6000 euro per wooneenheid voor aansluiting op het netwerk. “In ons geval komt dat neer op 250.000 euro. Dat besteden we liever aan een duurzaam systeem waarin we ten eerste meer vertrouwen hebben uit het oogpunt van milieu en toekomstbestendigheid en dat ons ten tweede na verloop van tijd ‘gratis’ energie oplevert.”

Fore Installatie Adviseurs bedacht de Nautilus met een systeem met warmte-koudeopslag (WKO) in de bodem, zonneboilers en zonnepanelen. De zonneboilers leveren het warme tapwater, de zonnepanelen de elektriciteit voor de warmtepomen en een deel van de collectieve voorzieningen (ganglicht enzovoorts) en de WKO het warme water voor de vloerverwarming.

Directeur Frank Homan van het bedrijf: “Voor de vloerverwarming hebben wij de vloerverwarmingsbuis van MB-buis geadviseerd, dat met de Duitse fabrikant Multi Beton een vloerverwarmingsconcept heeft ontwikkeld dat zorgt dat de juiste hoeveelheid warmte op de juiste plek komt. Dat regelt het bedrijf bijvoorbeeld door de buizen dichter te leggen bij de buitengevels en onder de ramen, maar ook door een optimale plaatsing van aanvoer- en retourleidingen. Dit wordt berekend in een computersysteem en maakt dat de woning gelijkmatig – en daarmee zuiniger – wordt verwarmd en het wooncomfort verbetert.”

Sociale koopwoningen

‘Een nieuw soort sociale koopwoningen’. Zo omschrijft stichtingsbestuurder Cas Bool woon-werkgebouw Nautilus, dat onder Collectief Particulier Opdrachtgeverschap tot stand komt. Het streven was een woon-werkgebouw met 43 eenheden rond een collectief hart, die per 100 vierkante meter niet meer kosten dan 192.000 euro. De stichting heeft daarvoor gebruik kunnen maken van de MGE-regeling van de gemeente Amsterdam, die grond ook aan particuliere eigenaren ter beschikking stelde voor de erfpachtprijs voor sociale woningbouwverenigingen, mits die particuliere eigenaren ook voor een specifieke doelgroep zouden bouwen.

Projectgegevens

Opdrachtgever: CPO Nautilus
Architect: Hein de Haan, Amsterdam
Adviseur Grondbelang: Koninklijke Nederlandse Heide Maatschappij
Aannemer: Vink Bouw, Nieuwkoop
Installatieadviseur: Fore Installatieadviseurs, Sassenheim

Bron: artikel in Cobouw